Το μάζεμα της ελιάς

Χρήσιμες συμβουλές για τη συγκομιδή της ελιάς, που θα σας βοηθήσουν για το καλύτερο αποτέλεσμα.

H συγκομιδή των καρπών είναι εκείνο το στάδιο τους ελαιοπαραγωγής που συνήθως οι καλλιεργητές προσέχουν λιγότερο από όλα. Στην πραγματικότητα, όμως, και το μάζεμα των καρπών έχει καθοριστική σημασία για την ποιότητα του ελαιόλαδου που θα παραχθεί στη συνέχεια. Αν γίνει τη σωστή στιγμή και με τον καταλληλότερο τρόπο, από τη μία εξασφαλίζει την όσο το δυνατόν υψηλότερη απόδοση από τους καρπούς που έχουν δώσει τα δέντρα κάθε φορά, ενώ από την άλλη επηρεάζει την παραγωγή της επόμενης χρονιάς. Γενικά, όταν οι ελιές μαζεύονται προτού ωριμάσουν (όσο είναι πράσινες), την επόμενη χρονιά η παραγωγή θα είναι μεγαλύτερη. Αν το μάζεμα καθυστερήσει, τότε και η ποιότητα του λαδιού υποβαθμίζεται και η παραγωγή της επόμενης χρονιάς θα εμφανιστεί μειωμένη. Ωστόσο, ο καταλληλότερος χρόνος για τη συγκομιδή κάθε φορά πρέπει να αποφασίζεται βασικά σύμφωνα με την ποικιλία της ελιάς.

Πότε και πώς γίνεται το μάζεμα της ελιάς.

Ο χρόνος για τη συγκομιδή του καρπού γίνεται πολύ συχνά με βάση την παράδοση, για παράδειγμα κάθε χρόνο τον Δεκέμβριο, όταν βρεθούν εργατικά χέρια μέσα στο φθινόπωρο ή όταν μπορεί να ασχοληθεί ο ιδιοκτήτης του ελαιώνα –γεγονός που αποτελεί σφάλμα για τη σωστή ελαιοπαραγωγή, καθώς η συλλογή νωρίτερα ή αργότερα δίνει λάδι υποβαθμισμένης ποιότητας.

Γενικά, η συλλογή του ελαιοκάρπου γίνεται από το τέλος του Οκτωβρίου έως το τέλος Ιανουαρίου, με καλύτερη εποχή την περίοδο όπου ο καρπός είναι κατά 25% πράσινος και 75% μελανός (όχι μαύρος). Η ωρίμανσή του συνοδεύεται από μαύρισμα και ταυτόχρονη μείωση της πικρής ουσίας – ένα από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του καλού ελαιόλαδου. Υπάρχουν ιδιότητες κάθε ποικιλίας και συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που κρίνουν πότε ο καρπός είναι έτοιμος για συγκομιδή.

Κατά κανόνα, στους ορεινούς ελαιώνες οι καρποί ωριμάζουν αργότερα συγκριτικά με τους πεδινούς ελαιώνες της ίδιας περιοχής. Αντίστοιχα, σε έναν ελαιώνα που βρίσκεται σε βουνοπλαγιά οι καρποί ωριμάζουν νωρίτερα από γειτονικούς πεδινούς ελαιώνες, με τον ίδιο τύπο εδάφους, και οι ελαιώνες με νότια έκθεση νωρίτερα από ελαιώνες με βορινή έκθεση.

Όταν εμφανιστούν μοβ κηλίδες πάνω στον καρπό, τότε η ελιά μπαίνει στη φάση της ωρίμανσής της. Αυτές οι κηλίδες μεγαλώνουν ώσπου να ωριμάσει ο καρπός (τότε θα έχει το χρώμα της ποικιλίας του).

Στις επιτραπέζιες ποικιλίες, η συλλογή του καρπού γίνεται μετά τη συμπλήρωση της αύξησης του μεγέθους τους και οπωσδήποτε προτού μαλακώσει η σάρκα.

Οι ελιές που προορίζονται για την παραγωγή λαδιού, έχουν τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε λάδι αφού ωριμάσουν (μαύρο χρώμα). Από την άλλη, το λάδι που παράγεται είναι πιο αρωματικό αν η συγκομιδή γίνει ακριβώς μόλις αρχίσουν να ωριμάζουν. Σε αυτές τις ποικιλίες η συλλογή αρχίζει με την αλλαγή του χρώματος και κλιμακώνεται μέχρι την πλήρη ωρίμανση, ανάλογα με τις συνθήκες.

Οι πράσινες ελιές πρέπει να συλλέγονται όταν έχουν φτάσει στο επιθυμητό μέγεθος και προτού αρχίσει η ωρίμανσή τους.

Οι μαύρες ελιές συγκομίζονται ώριμες (όταν έχουν αποκτήσει το χαρακτηριστικό τους χρώμα), αλλά πάντα προτού αρχίσουν να μαλακώνουν, διότι τότε μειώνονται τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά.

Η ελιά αποτελεί τη δημοφιλέστερη καλλιέργεια της χώρας μας, από την οποία εδώ και δεκαετίες παράγονται προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας που έχουν υψηλή ζήτηση σε όλο τον κόσμο.

Η συγκομιδή της ελιάς θεωρείται ένα από τα πιο κρίσιμα στάδια της ελαιοκαλλιέργειας, τόσο για τις επιτραπέζιες ποικιλίες ελιάς, όσο και για την παραγωγή ελαιολάδου.

Η διαδικασία της συγκομιδής επηρεάζει καθοριστικά την ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος και πρέπει να γίνεται στον σωστό χρόνο και με τον κατάλληλο τρόπο.

Είναι σημαντικό να ξεκινήσουμε την κατάλληλη περίοδο τη συλλογή του καρπού της ελιάς ανάλογα το στάδιο ωρίμανσης, επιλέγοντας ιδανικές καιρικές συνθήκες, χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα εργαλεία και υλικά ελαιοσυλλογής.

Παράλληλα, η επιλογή του τρόπου συσκευασίας και μεταφοράς του καρπού στο ελαιουργείο έχει σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του ελαιόκαρπου.

Τι προσέχουμε κατά το μάζεμα της ελιάς;

Προγραμματίζουμε το μάζεμα της ελιάς να γίνεται στο κατάλληλο στάδιο ωρίμανσης του καρπού, ανάλογα αν πρόκειται για επιτραπέζιες ποικιλίες ή ελαιοποιήσιμες, προκειμένου να εξασφαλίσουμε υψηλότερης ποιότητας παραγώμενο προϊόν.

Προσέχουμε να μη δημιουργούμε πληγές στα κλαδιά των δέντρων κατά τη συγκομιδή, και αποφεύγουμε το πάτημα των καρπών που βρίσκονται πάνω στα δίχτυα. Χρησιμοποιούμε πλαστικά τελάρα ή γιούτινα σακιά που επιτρέπουν τον καλύτερο αερισμό και προστατεύουν τους καρπούς της ελιάς από υποβάθμιση των ποιοτικών τους χαρακτηριστικών.

– Για την παραγωγή λαδιού, μεταφέρουμε τις ελιές στο ελαιοτριβείο όσο πιο σύντομα γίνεται για να έχουμε ελαιόλαδο με υψηλότερα ποιοτικά χαρακτηριστικά.

Ποια είναι η κατάλληλη εποχή και πότε γίνεται το μάζεμα της ελιάς;

Στις επιτραπέζιες ποικιλίες ελιάς, η συλλογή του ελαιόκαρπου γίνεται μόλις ολοκληρωθεί η αύξηση του καρπού, πριν ωριμάσει και αρχίζει να μαλακώνει η σάρκα του.

Για τις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες, η συγκομιδή ξεκινά όταν το χρώμα των καρπών της ελιάς γίνεται πράσινο-μωβ και σταδιακά σκουραίνει.

Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η πρώιμη συγκομιδή ελαιόκαρπου, μας δίνει το διάσημο αγουρέλαιο, που τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει υψηλή ζήτηση χάρη στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχει ως προϊόν πολύτιμης διατροφικής αξίας με υψηλή περιεκτικότητα σε φαινόλες και αντιοξειδωτικά.

Αν καθυστερήσουμε να μαζέψουμε τις ελιές, υπάρχει κίνδυνος να έχουμε ελαιόλαδο χαμηλότερης ποιότητας σε οργανοληπτικά χαρακτηριστικά και αυξημένη οξύτητα που επιδρά αρνητικά στο τελικό προϊόν. Αυτό συμβαίνει καθώς πολλές φορές έχουμε σημαντική όψιμη προσβολή από τον δάκο της ελιάς μέσα στο φθινόπωρο λόγω ευνοϊκών συνθηκών θερμοκρασίας και υγρασίας.

Επιπλέον, η καθυστερημένη συγκομιδή αυξάνει τις πιθανότητες για μειωμένη καρποφορία των ελαιόδεντρων την επόμενη χρονιά.

Ποιες συνθήκες είναι ευνοϊκές για τη συγκομιδή της ελιάς;

Κατά τη συγκομιδή της ελιάς, αποφεύγουμε το ράβδισμα και το κλάδεμα των ελαιόδεντρων με βροχερό καιρό και συνθήκες υψηλής υγρασίας, καθώς δημιουργούνται πληγές στα κλαδιά των ελαιόδεντρων.

Αυτές οι πληγές μπορούν να αποτελέσουν εστίες μόλυνσης και ανάπτυξης μυκητολογικών ασθενειών με κυριότερη την καρκίνωσης της ελιάς.

Σε κάθε περίπτωση μετά τη συγκομιδή της ελιάς, το ψέκασμα με χαλκό είναι επιβεβλημένο για την αντιμετώπιση των ασθενειών και για τη διατήρηση υγιών ελαιόδεντρων.

Ποια είναι τα κατάλληλα μέσα συγκομιδής για την ελιά;

Επιλέγουμε τη συλλογή με χειρωνακτικά μέσα, ειδικά χτένια ή ραβδιά κυρίως για τις επιτραπέζιες ποικιλίες ελιάς, καθώς δεν θέλουμε να χτυπηθεί ο ελαιόκαρπος για να μπορέσουμε να τον μεταποιήσουμε και να μη χάσει την εμπορική του αξία.

Για τη συγκομιδή των ελαιοποιήσιμων ποικιλιών, χρησιμοποιούνται κυρίως μηχανικά μέσα με διάφορους τύπους ελαιοραβδιστικών.

Κατά το ράβδισμα των δένδρων της ελιάς, προσέχουμε να μην δημιουργούνται πολλές πληγές στα κλαδιά και να μην έχουμε μεγάλη απώλεια φυλλικής επιφάνειας, καθώς αυτό μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην παραγωγή της επόμενης χρονιάς.

Πώς συσκευάζουμε και πώς μεταφέρουμε τον ελαιόκαρπο;

Κατά το μάζεμα της ελιάς, ειδικά για τις επιτραπέζιες ποικιλίες αλλά και για τις ελαιοποιήσιμες, χρησιμοποιούμε πλαστικά ή ξύλινα τελάρα που επιτρέπουν τον καλό αερισμό, ώστε να μην αναπτύσσεται ο μύκητας της μούχλας που προκαλεί υποβάθμιση στο ελαιόλαδο και αύξηση της οξύτητας.

Ειδικά για τις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα γιούτινα σακιά (από φυτικές ίνες) ή πλαστικά διχτυωτά που είναι διάτρητα και διευκολύνουν τον καλό αερισμό.

Οι κλασικοί πλαστικοί σάκοι, δημιουργούν συνθήκες ανάπτυξης υψηλών θερμοκρασιών και κακού αερισμού που συντελούν στην υποβάθμιση της ποιότητας του ελαιόλαδου και πρέπει να αποφεύγονται.

Το πρόβλημα γίνεται εντονότερο, όταν παραμένει ο ελαιόκαρπος στον σάκο για μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να μεταφερθεί στο ελαιουργείο και να γίνει η εξαγωγή του ελαιολάδου.

Κι ένα μυστικό για το μάζεμα της ελιάς.

Μετά τη συγκομιδή της ελιάς, το φυτικό υλικό που δημιουργείται (φύλλα, κλαδιά, κορμοί) μπορεί να αξιοποιηθεί στο πλαίσιο της οικολογικής γεωργίας και της αειφορίας.

Τα φύλλα μπορούν να ενσωματωθούν στο έδαφος ώστε να αποδώσουν σταδιακά θρεπτικά συστατικά με τη διαδικασία της κομποστοποίησης.

Επίσης, τα κλαδιά των ελαιόδεντρων μπορούν να θρυμματιστούν, με ειδικό τεμαχιστή και θρυμματιστή, και να ενσωματωθούν στο έδαφος για να αυξήσουμε την οργανική ουσία και να γίνει το χώμα πιο αφράτο.

Τέλος, μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα χοντρά κλαδιά και τους κορμούς των ελαιόδεντρων ως σημαντική καύσιμη ύλη στην οικιακή θέρμανση.